Rosa MERCKX

Aantekeningen:

rouwbericht

Belgische bierwereld neemt afscheid van icoon Rosa Merckx (98), de allereerste vrouwelijke brouwmeester ooit


© Diego Franssens
De Belgische bierwereld is in rouw, Rosa Merckx (98) is overleden. Ze startte kort na de oorlog als secretaresse bij Liefmans, werd dan brouwmeester en tot slot directeur. En passant sloeg ze als vrouwelijke brouwmeester het glazen plafond aan diggelen. “Mijn vriendinnen zaten maar te wachten om te trouwen, daar had ik geen zin in.”
Arthur De Meyer, Paul Darragas
Vandaag om 03:00
•



Een Grande Dame is niet meer. Rosa Merckx is dinsdag thuis overleden, op een zucht van haar 99ste verjaardag, om de hoek van de brouwerij die haar levenswerk was. Haar naam is synoniem met Brouwerij Liefmans.
Ze werd geboren in Brugge, passeerde tijdens haar tienerjaren langs Geraardsbergen en strandde uiteindelijk in Oudenaarde. Daar ging ze kort na de oorlog aan de slag bij brouwerij Liefmans. Ze had tijdens de Tweede Wereldoorlog een aardig mondje Engels opgepikt, en voordien talen gestudeerd. Het maakte haar geknipt voor een job als secretaresse. Biersommelier Sofie Vanrafelghem ontmoette Madame Rose meerdere malen. “Over die periode vertelde ze me steeds: Mijn vriendinnen zaten maar te wachten om te trouwen, maar ik had daar nog geen zin in.”Het was in die tijd verre van vanzelfsprekend dat je als vrouw ging werken, al helemaal niet in zo’n – toen nog – erg mannelijke stiel.


Rosa Merckx bij prins Filip. — © Stijn Delabie
Van koriander wegen tot brouwmeester
Gaandeweg roerde ze almaar meer in de brouwvaten. “Langzaam aan vroeg Paul (Van Geluwe, de toenmalige directeur van de brouwerij, red.) om een beetje te helpen”, zei ze in 2014 tijdens een interview met De Zytholoog, het ledenblad van Zythos, een nationale vereniging van bierproevers. “Bijvoorbeeld om koriander af te wegen voor het ‘menagebier’, een soort tafelbier.” Niet veel later stond Madame Rose de facto aan het hoofd van het brouwproces en werd ze de eerste vrouwelijke brouwmeester van ons land. ‘Goudenband’, ‘haar’ bier, dat overigens tot vandaag haar portret op het etiket draagt, is nog steeds een van de populairste producten die Liefmans brouwt. “Koning Leopold III was fan en iemand van het paleis belde ooit met een bestelling”, zegt Vanrafelghem nog. “Madame Rose was bezig met de afwas, toen ze de telefoon opnam en noteerde: Een bestelling Goudenband voor Meneer Drie. Die attaché van het paleis was verbouwereerd. Mevrouw! Het gaat hier om de Koning der Belgen. Ze moest altijd smakelijk lachen om die anekdote.”
Overigens heette ‘Goudenband’ ooit ‘IJzeren band’. Vanrafelghem: “In 1956 ging bij Rosa de telefoon. Het was meneer van Geluwe. Catastrofe, we zijn geruïneerd!, sprak die. Er was een kleine brouwerij in Dendermonde die de naam IJzeren Band had gepatenteerd. Wat gaan we nu doen?, vroeg hij aan Rosa. Die had in een flits het antwoord: We gaan het bier Goudenband noemen, zei ze. Goud is beter dan ijzer en onze glazen hebben een gouden band. Meneer van Geluwe was gelukkig. Hij vond het een goede vondst, aldus Rosa.”


Rosa op de foto met Michael Jackson, niet de King of Pop, maar de bekende Britse bierpaus. — © Stijn Delabie
Na het overlijden van de directeur nam ze de leiding van de brouwerij op zich om die tot slot over te laten aan Duvel Moortgat. Al die tijd bleef ze zichzelf, een bruisende persoonlijkheid. “Gedreven, gepassioneerd, vriendelijk, bescheiden, maar recht voor de raap, dat was ze ten voeten uit”, zegt Vanrafelghem nog. Ze was trots, maar dat ze de weg plaveide voor andere vrouwen in de bierwereld, daar pochte ze niet mee. “Ze was zo’n force of nature dat ze seksisme buitenspel gezet heeft. Ze heeft het glazen plafond gebroken en had het respect van al haar collega’s in de brouwerswereld, omdat ze uitblonk in wat ze deed. Niemand die ooit gestruikeld is over het feit dat ze een vrouw was. Of ze durfden het haar niet te zeggen, want dan had ze vast een gevat antwoord klaar.”